Gokayama

Region Gokayama położony jest w dolinie rzeki Shogawa, w górach centralnej Japonii. Znajduje się on w granicach prefektury Toyama i sąsiaduje bezpośrednio z dużo bardziej znanym regionem Shirakawa-go.

Górskie wioski na tym obszarze, dawniej trudno dostępne zwłaszcza zimą, słyną z domów w stylu gassho-zukuri.
Charakterystyczną cechą domów gassho-zukuri są ich bardzo wysokie, ostro opadające dachy, pokryte słomą. Strome dachy przystosowane były do obfitych opadów śniegu w tym regionie a wysokie poddasza dostarczały przestrzeni potrzebnej do hodowli jedwabników.

Wioski Suganuma i Ainokura w regionie Gokayama zostały wpisane w 1995 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Suganuma i Ainokura są mniejsze i trudniej dostępne niż Shirakawa-go. Dzięki temu jednak są też mniej zatłoczone i zachowały więcej ze swojej dawnej atmosfery.

Ainokura składa się z około 20 domostw w stylu gassho-zukuri. Wiele z nich jest nadal normalnie zamieszkanych, część została zamieniona na muzea, restauracje czy pensjonaty. Jedno z nich mieści muzeum ludowe, gdzie możemy zobaczyć jak wyglądało życie codzienne w regionie Gokayama w okresie Edo (1603-1868). Ainokura, będąc położona z dala od głównych szlaków, zachowała wiele ze swych dawnych tradycji widocznych na przykład w muzyce i tańcach ludowych. Region ten słynie z unikalnego instrumentu muzycznego zwanego sasara. Składa się on z ponad setki związanych ze sobą drewnianych deseczek i jest popularną pamiątką kupowaną przez turystów.

 

Gokayama jest również znana z wytwarzania tradycyjnego papieru japońskiego washi. Papier washi wytwarzany jest najczęściej z drewna drzewa gampi, krzewu mitsumata lub odmiany morwy. Jest on wytwarzany ręcznie, w sposób podobny do normalnego papieru, ale proces jego produkcji wymaga bardzo zimnej bieżącej wody. Z tego powodu jego produkcja często była i jest dodatkowym zajęciem rolników, dającym im dochód w okresie zimowych miesięcy.

Wioski położone są w porośniętym gęstym lasem górzystym regionie. Powierzchnia obszarów nadających się pod uprawę i zabudowę była ograniczona, i rozciągała się jedynie wzdłuż dolin rzek.

 

Shirakawa-go

Wioska Shirakawa-go położona jest w dolinie rzeki Shogawa w górach centralnej Japonii, w północnej części prefektury Gifu. Jest oddalona o około godzinę jazdy od miasta Takayama.

Shirakawa-go leży w dawniej trudno dostępnym górskim regionie z dużymi opadami śniegu i słynie z domów w stylu gassho-zukuri. W 1995 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nazwa gassho-zukuri oznacza „zbudowane jak ręce złożone do modlitwy”, ponieważ wysokie i strome dachy domów kształtem swym przypominają właśnie ręce mnichów buddyjskich złożone do modlitwy.  Ten sposób konstrukcji dachów powodował, że obfite opady deszczu i śniegu w tym regionie szybko spływały w dół, nie dostając się do wnętrza domostw, co chroniło dach przed gniciem i uszkodzeniami. Ponadto, wysokie dachy dostarczały dodatkowej przestrzeni gospodarstwom umożliwiając hodowlę jedwabnika na poddaszach, a także spełniały funkcję swoistego komina, którego w domach nie budowano.

 

Domy gassho-zukuri były większe niż przeciętne domostwa wiejskie w innych regionach, z trzema lub czterema poziomami, zamieszkiwane przez wielopokoleniowe rodziny. Ich górne poziomy wykorzystywane były do hodowli jedwabników, a poziom poniżej ziemi był czasami wykorzystywany do produkcji saletry do materiałów wybuchowych. Jedwabniki przenoszone były z poziomu na poziom, ponieważ w różnych stadiach swojego rozwoju wymagają one różnej ilości światła i ciepła. Hodowla jedwabników czy produkcja papieru washi stanowiły ważne źródło dochodu w zimowych miesiącach, w tych odległych górskich wioskach.

 

Na pierwszym poziomie domu znajdowała się gliniana podłoga zwana doma i podniesiona na około 50 cm nad jej poziom podłoga wyłożona matami tatami. Doma używana była do gotowania, znajdował się tu gliniany piec zwany kamado, drewniany zlew, pojemniki na żywność i dzban do przechowywania wody przyniesionej ze studni. Wielkie przesuwane, drewniane drzwi zwane odo służyły jako frontowe wejście do domu.

Podwyższona podłoga z matami tatami zwykle mieściła otwarte palenisko zwane irori, ulokowane we wgłębieniu podłogi. Ponieważ domy nie posiadały komina dym unosił się do góry, pod wysoki dach, gdzie był wchłaniany i filtrowany na zewnątrz przez słomiane pokrycie. Rodzina zbierała się wokół paleniska w czasie posiłków i zasiadała w ustalonym porządku. Miejsce najdalej od glinianej podłogi doma, zwane yokoza, zajmował mężczyzna pełniący rolę głowy rodu, jedną ze stron zajmowała żona i pozostałe kobiety w rodzinie, kolejną męscy członkowie rodu i goście a wzdłuż ostatniej ułożone było najczęściej drewno na opal. Pozostałe pomieszczenia służyły jako sypialnie oraz do przyjmowania gości. Była to w większości przestrzeń wspólna gdyż, aby dostać się do jednego pokoju należało przejść przez inny.

 

Obecnie wiele z dawnych domostw zostało przekształconych w restauracje, muzea czy rodzinne pensjonaty. W wiosce znajduje się również skansen złożony z uratowanych i przeniesionych z sąsiednich okolic domów chłopskich.